Omzendbrief over de aanpassing van de geslachtsregistratie, de 27 septembre 2023
Artikel 135/1 oud Burgerlijk Wetboek, gewijzigd door de wet van 20 juli 2023, regelt de nieuwe procedure tot aanpassing van de geslachtsregistratie in de akte van geboorte en de andere akten van de burgerlijke stand.
Deze procedure bestaat zoals voorheen uit twee fasen. De eerste stap bestaat uit de aangifte van het feit dat men de geslachtsregistratie in de akten van de burgerlijke stand wil aanpassen. Daarna komt de tweede fase, de opmaak van de akte, die mogelijk is na een tweede verschijning voor de ambtenaar van de burgerlijke stand na een bepaalde termijn.
-
De aangifte
Transgender personen kunnen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand aangifte doen van het feit dat ze hun juridische geslachtsregistratie wensen aan te passen.
Artikel 135/1, § 1 oud Burgerlijk Wetboek duidt uitdrukkelijk aan wie er aangifte kan doen, voor zover hij of zij de overtuiging heeft dat het geslacht vermeld in de geboorteakte niet overeenstemt met de innerlijk beleefde genderidentiteit.
De aangifte is mogelijk voor:
- een meerderjarige Belg;
- een ontvoogde minderjarige Belg;
- een meerderjarige vreemdeling, ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister (niet in het wachtregister);
- een niet-ontvoogde minderjarige Belg of vreemdeling vanaf 16 jaar, voor zover bijgestaan door de ouders of de wettelijke vertegenwoordiger.
Ook niet-ontvoogde minderjarigen vanaf 16 jaar kunnen dus aangifte doen tot aanpassing van de geslachtsregistratie indien ze worden bijgestaan door de ouders of de wettelijke vertegenwoordiger (zie verder).
Vreemdelingen kunnen enkel een aangifte doen indien ze zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters. Hiermee worden de bevolkingsregisters bedoeld, zoals omschreven in artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, van de wet van 19 juli 1991 betreffende de bevolkingsregisters, m.a.w. het bevolkings- en vreemdelingenregister. De vreemdelingen ingeschreven in het wachtregister kunnen geen aangifte doen.
Deze voorwaarde van inschrijving in de bevolkingsregisters voor vreemdelingen is ingegeven door het feit dat voor de aangifte een nauwe band met België is vereist. Punt 6 van deze omzendbrief gaat verder in op de internationaal privaatrechtelijke aspecten.
Artikel 135/1, § 2 oud Burgerlijk Wetboek bepaalt bij welke ambtenaar van de burgerlijke stand de aangifte dient te gebeuren.
Het gaat om de algemeen bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand, zoals bepaald in artikel 13 oud Burgerlijk Wetboek. In principe wordt de aangifte dus gedaan bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de plaats van inschrijving in het bevolkings-, of vreemdelingenregister (Zoals hierboven vermeld kunnen vreemdelingen die zijn ingeschreven in het wachtregister geen aangifte doen).
Belgen die niet zijn ingeschreven in het bevolkingsregister van een Belgische gemeente of die ingeschreven zijn in de consulaire bevolkingsregisters, doen aangifte bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de actuele verblijfplaats, of bij gebrek hieraan, van Brussel.
De Wet van 13 september 2023 houdende diverse bepalingen inzake modernisering van de burgerlijke stand, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 2 oktober 2023, past artikel 13 oud Burgerlijk Wetboek aan. Vanaf 1 januari 2024 zullen Belgen die niet zijn ingeschreven in het bevolkingsregister van een Belgische gemeente, of die ingeschreven zijn in de consulaire bevolkingsregisters, aangifte moeten doen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de laatste verblijfplaats en bij gebrek hieraan van de actuele verblijfplaats, of bij gebrek hieraan, van Brussel.
Bij de aangifte door een Belg die niet is ingeschreven in het bevolkingsregister of vreemdelingregister zal de ambtenaar van de burgerlijke stand ervoor zorgen dat de aangever het adres opgeeft waarop hem een eventuele weigering tot opmaak van de akte van aanpassing van de registratie van het geslacht kan meedelen.
Bij de aangifte overhandigt de betrokkene een door hem of haar ondertekende verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand (artikel 135/1, § 3 oud Burgerlijk Wetboek).
Bij de aangifte dient de betrokkene niet in persoon te verschijnen, gelet op artikel 21 oud Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt dat de belanghebbende partijen zich bij alle akten, met uitzondering van de huwelijksakte, kunnen laten vertegenwoordigen door een lasthebber, door middel van een bijzondere en authentieke volmacht.
In de verklaring staat dat:
- hij of zij er van overtuigd is dat het geslacht vermeld in zijn akte van geboorte niet overeenstemt met zijn innerlijk beleefde genderidentiteit en
- hij of zij de administratieve en juridische gevolgen van een aanpassing van de registratie van het geslacht in zijn akte van geboorte wenst.
In tegenstelling tot voorheen dient de verklaring niet langer te vermelden dat betrokkene er "al een hele tijd" van overtuigd is dat het geslacht vermeld in zijn akte van geboorte niet overeenstemt met zijn innerlijk beleefde genderidentiteit.
Het is niet aan de ambtenaar van de burgerlijke stand om na te gaan hoe lang de betrokkene reeds die overtuiging heeft. De ambtenaar dient enkel na te gaan of de verklaring deze vermelding bevat, zonder dat hier een specifieke termijn aan verbonden is.
De verklaring is beschikbaar op de website van de FOD Justitie (http://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/personen_en_
gezinnen/transgenders). De betrokkene kan de verklaring afdrukken en ondertekend meebrengen. Indien de betrokkene de verklaring niet bij zich heeft, bezorgt de ambtenaar van de burgerlijke stand een niet ondertekende verklaring, zodat de betrokkene deze kan ondertekenen en afgeven bij de aangifte. Een model van de verklaring is in bijlage bij deze omzendbrief opgenomen.
Verder bepaalt artikel 135/1, § 3 oud Burgerlijk Wetboek niet langer dat de ambtenaar van de burgerlijke stand de betrokkene wijst op het in beginsel onherroepelijk karakter van de aanpassing van de geslachtsregistratie vermeld in de geboorteakte. De ambtenaar moet de betrokkene wel nog steeds inlichten over het verdere verloop van de procedure en de administratieve en juridische gevolgen ervan. De ambtenaar dient ook de informatiebrochure, opgesteld door de Koning, ter beschikking te stellen, net als de contactgegevens van de transgenderorganisaties.
De aangepaste informatiebrochure is beschikbaar op de website van de FOD Justitie (http://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/
personen_en_gezinnen/transgenders).
De ambtenaar neemt nadien akte van de verklaring en geeft een ontvangstbewijs af aan de betrokkene. Het ontvangstbewijs en het informatieblad zijn, geïntegreerd in één document, opgenomen in bijlage bij deze omzendbrief.
Op het ontvangstbewijs wordt de datum van de eerste en laatste dag waarop de betrokkene voor de tweede maal zou moeten verschijnen vermeld. Daar artikel 135/1 oud Burgerlijk Wetboek dit niet voorziet,
wordt de termijn niet verlengd wanneer de laatste dag valt op een zaterdag, zondag of wettelijke feestdag. Artikel 53 Gerechtelijk Wetboek is dus niet van toepassing. De in maanden uitgedrukte termijn (nl. drie tot zes maanden) wordt berekend van de zoveelste tot de dag voor de zoveelste.
Onder `akte nemen' van de verklaring wordt verstaan dat de ambtenaar de verklaring in ontvangst neemt en een ontvangstbewijs aflevert aan de betrokkene. De verklaring wordt opgenomen in het dossier.
Ook niet-ontvoogde minderjarigen vanaf 16 jaar kunnen aangifte doen tot aanpassing van de geslachtsregistratie indien ze worden bijgestaan door de ouders (m.n. de personen die het ouderlijk gezag uitoefenen) of de wettelijke vertegenwoordiger. De gewone adoptant(en) van de minderjarige zullen bijstand moeten verlenen gezien deze het ouderlijk gezag uitoefen(en).
De bijstand houdt in dat deze personen samen met de minderjarige verschijnen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. De minderjarige treedt zelf op, maar niet zelfstandig. De essentie van de juridische bijstand is immers dat de ouders of de wettelijke vertegenwoordiger op de hoogte zijn van deze fundamentele rechtshandeling m.b.t. de staat van de persoon, en bijgevolg ook deze fundamentele rechtshandeling vervolmaken.
Voor zover het omwille van persoonlijke redenen onmogelijk zou zijn voor beide ouders om samen met de minderjarige te verschijnen, kan elk van hen afzonderlijk met de minderjarige voor de ambtenaar verschijnen. Op deze manier verlenen beide ouders de vereiste juridische bijstand (op twee verschillende tijdstippen).
De ouders of de wettelijke vertegenwoordiger kunnen eveneens via een bijzondere en authentieke volmacht deze bijstand verlenen.
Indien deze personen weigeren om de niet-ontvoogde minderjarige bij te staan, kan deze laatste een machtiging vragen aan de familierechtbank om de aangifte te doen met bijstand van een voogd ad hoc (artikel 135/1, § 10 oud Burgerlijk Wetboek).
Dit houdt in dat van zodra één van beide ouders weigert de bijstand te verlenen, de minderjarige om een voogd ad hoc dient te verzoeken. Indien de rechtbank de voogd ad hoc aanstelt, zal deze optreden in naam van beide ouders.
Verder geldt voor niet-ontvoogde minderjarigen dezelfde regeling als voor meerderjarigen, met één bijkomende voorwaarde bij de aangifte, met name de afgifte van een verklaring van een kinder- en jeugdpsychiater.
Deze verklaring bevestigt dat de jongere over voldoende onderscheidingsvermogen beschikt om de voortdurende overtuiging te hebben dat het geslacht vermeld in de akte van geboorte niet overeenstemt met de innerlijk beleefde genderidentiteit. Dit wil zeggen dat de kinder- en jeugdpsychiater enkel nagaat of de minderjarige in staat is om deze beslissing bewust en alleen te nemen.
De ambtenaar geeft hiervan binnen de drie dagen kennis aan de procureur des Konings bij de rechtbank van eerste aanleg. De procureur des Konings geeft hiervan onmiddellijk een ontvangstmelding aan de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Concreet houdt de aangifte dus de volgende stappen in:
1) De betrokkene overhandigt een ondertekende verklaring aan de bevoegde...
Pour continuer la lecture
SOLLICITEZ VOTRE ESSAI