Omzendbrief met betrekking tot de wet van 5 augustus 1992 op het politieambt., de 2 février 1993
Artikel M. Om technische redenen wordt dit artikel onderverdeeld als volgt :
Art. M1. 1. DOEL VAN DE WET EN WETTELIJK KADER.
Art. 1.1M1. 1.1. DOEL.
De wet van 5 augustus 1992 op het politieambt bepaalt het wettelijk kader waarin de uitoefening van het politieambt geschiedt. Met een permanente zorg voor de individuele rechten en fundamentele vrijheden van de mens, legt zij inzonderheid de opdrachten en bevoegdheden van de verschillende politiediensten vast en voorziet een aantal instrumenten voor de uitwerking van een coherent en gecoördineerd veiligheidsbeleid.
In dit opzicht bepaalt de wet de finaliteit van het politieambt en beschrijft zij duidelijk de betrekkingen tussen de verschillende instanties en de belangrijkste partijen betrokken bij de uitoefening van het politieambt :
de bestuurlijke en gerechtelijke overheden, de politiediensten, de politieambtenaren en de burger. Zij legt bovendien de voornaamste bevoegdheden, opdrachten, verplichtingen en verantwoordelijkheden vast van deze verschillende politiediensten, -ambtenaren en -instanties en bevat terzake een aantal bepalingen in verband met hun werking of hun inwerkingtreding, die zowel de rechtszekerheid van de burger als die van de politieambtenaar zelf versterken.
De wet voert eveneens de verplichting in tot overleg en coördinatie tussen de overheden en de politiediensten en schept de hoedanigheid van officier van bestuurlijke politie.
Ten slotte regelt deze wetgeving bepaalde aspecten van rechtsvorderingen tegen politieambtenaren wegens daden gesteld in de uitoefening van hun ambt, de rechtshulp die eraan verbonden is en de vergoeding van bepaalde schade die zij bij die gelegenheid lijden.
Art. 1.2.M1. 1.2. WETTELIJK KADER.
De wet op het politieambt beoogt geenszins de opheffing van de organieke wetten die de belangrijkste politiediensten oprichten. De wet op het politieambt, en inzonderheid haar bepalingen betreffende het gezag op de politiediensten, vult daarentegen die organieke wetten aan en moet leiden tot een beter begrip van de draagwijdte en de implicaties ervan.
In de mate van het mogelijke en in functie van de bijzonderheden van elke politiedienst, draagt de wet ook bij tot een ruimte harmonisatie van ondermeer hun opdrachten en de uitvoering ervan, alsmede de modaliteiten van hun inwerkingtreding. Om redenen van vereenvoudiging en vooral duidelijkheid, werden daarom enkele bepalingen uit de verschillende organieke wtten die uiteindelijk dezelfde of bijna dezelfde juridische draagwijdte hadden, opnieuw opgenomen en soms verduidelijkt in de wet op het politieambt. Een aantal bepalingen uit de organieke wetten of andere bijzondere wetgevingen werden opgeheven in de mate waarin zij onverenigbaar waren met de bepalingen van de wet op het politieambt of werden in overeenstemming gebracht met deze wet.
Art. M2. 2. TOEPASSINGSGEBIED.
Het politieambt kan omschreven worden als een institutionele functie ter bescherming en regeling van de sociale orde, teneinde de uitoefening van de fundamentele rechten mogelijk te maken en de ontregeling van deze orde te voorkomen of te herstellen. Het politieambt omvat de taken van bestuurlijke politie. Deze kunnen worden onderverdeeld in activiteiten van begeleiding, regulering, bijstand, toezicht en bescherming en in taken van misdrijfvoorkoming en beheersing of controle van die gebeurtenissen die de orde verstoren of tot conflicten en crisissituaties leiden. Eveneens bestaat het politieambt uit taken van gerechtelijke politie en uit die taken die erin bestaan de sterke arm te lenen aan bepaalde overheden of ambtenaren.
Bovendien houdt het bepaalde bijstandtaken en een verwijzingsfunctie naar gespecialiseerde diensten in.
De bestuurlijke politie omvat het geheel van opdrachten die moeten zorgen voor het vrijwaren en desnoods herstellen van de openbare rust, veiligheid en gezondheid, dus van de openbare orde. Ze omvat ondermeer de volgende taken : regulerende maatregelen noodzakelijk voor het beschermen van de sociale orde die een harmonieus verloop van de menselijke activiteiten bevordert, het toezien op de naleving van de politiewetten en -reglementen, het voorkomen van inbreuken, ongevallen, rampen en ziekten, het beschermen van personen en goederen en het verlenen van hulp aan noodlijdenden.
Hoewel de bestuurlijke politie vooral een preventieve en hulpverlenende taak inhoudt, beperkt haar optreden zich niet tot het voorkomen van onregelmatigheden. Zij treedt ook op nadat de feiten plaats vonden, ten einde de openbare orde te handhaven of te herstellen, indien nodig met gebruik van dwang.
Een onderscheid moet bovendien gemaakt worden tussen de algemene bestuurlijke politie en de bijzondere bestuurlijke politie.
De uitoefening van de bevoegdheden van gerechtelijke politie draagt eveneens bij tot de ordehandhaving, in de mate waarin zij de bestraffing beoogt van de personen die de openbare orde verstoorden door het plegen van strafrechtelijke inbreuken. Men kan immers hopen dat de opgelegde straf bijdraagt tot het voorkomen van gelijksoortige inbreuken. De gerechtelijke politie onderscheidt zich nochtans van de bestuurlijke politie, in die zin dat zij de bestraffing van elke strafrechtelijke inbreuk beoogt, ongeacht de gevolgen ervan voor de openbare orde in de zin van de wet. De opdrachten van gerechtelijke politie zijn inzonderheid bepaald in artikel 8 van het Wetboek van Strafvordering (WSv) en worden omschreven in artikel 15 van de wet op het politieambt.
Het concept openbare orde concretiseert zich in de uitoefening van de bestuurlijke en gerechtelijke politie. Alhoewel beide hetzelfde doel beogen, zijn zij aan verschillende stelsels onderworpen en worden zij uitgeoefend onder de verantwoordelijkheid van andere overheden. Het criterium dat deze twee polities onderscheidt is het doel, de concrete finaliteit van het optreden.
De gerechtelijke politie is er in feite mee belast de inbreuken op te helderen. Om dit doel te bereiken en de daders van deze inbreuken voor de bevoegde rechtbanken te brengen ontwikkelt zij een reeks specifieke technieken. In deze context is de finaliteit van de gerechtelijke politie de strafrechtelijke beteugeling van inbreuken.
De gerechtelijke politie treedt op wanneer de maatregelen van bestuurlijke politie de inbreuken niet konden verhinderen.
De wet op het politieambt is van toepassing op bepaalde politieoverheden, op algemene politiediensten en op bepaalde diensten die worden omschreven als bijzondere politiediensten. Deze politiediensten zijn elementen van de openbare macht die speciaal opgericht, georganiseerd beheerd, bestuurd en uitgerust zijn om te waken over de naleving van de wetten en reglementen en voor de handhaving van de rechtsorde, waarbij, indien nodig, dwang wordt aangewend.
De rijkswacht, de gemeentepolitie en de gerechtelijke politie bij de parketten worden gedefinieerd als politiediensten met algemene bevoegdheden : de rijkswacht en de gerechtelijke politie bij de parketten hebben een bevoegdheid over heel het grondgebied en de gemeentepolitie heeft een lokale bevoegdheid.
De rijkswacht en de gemeentepolitie hebben een bevoegdheid van bestuurlijke en gerechtelijke politie, terwijl de gerechtelijke politie bij de parketten enkel een bevoegdheid van gerechtelijke politie heeft.
Aan een groot aantal agenten en ambtenaren van verschillende besturen wordt een bevoegdheid van bijzondere politie toegekend. Zij waken over de toepassing en de naleving van bijzondere wetgevingen van uiteenlopende aard, zoals sociale, economische, financiële wetgevingen enz... .
De diensten tot dewelke deze agenten en ambtenaren behoren vertonen soms gelijkenissen met politiediensten. Deze wet merkt enkel de spoorwegpolitie, de zeevaartpolitie en de luchtvaartpolitie als dusdanig aan. Deze diensten maken inderdaad deel uit van de openbare macht omdat zij dwang kunnen uitoefenen, zelfs indien ze in gevallen van moeilijkheden, meestal door de gemeentepolitie en de rijkswacht, de sterke arm kunnen laten lenen. Deze diensten vallen onder toepassing van de wet, maar in een beperktere mate dan de algemene politiediensten.
In de wet zijn deze diensten en hun leden, die bekleed zijn met de hoedanigheid van politieambtenaar, enkel betrokken bij de bepalingen die hen uitdrukkelijk beogen of die betrekking hebben op al de "politieambtenaren" of de "politiediensten" zonder onderscheid. Hun statuut, hun opdrachten en bevoegdheden blijven trouwens voor het grootste deel door andere bijzondere wetten geregeld.
De wet op het politieambt is niet van toepassing op de andere agenten en ambtenaren die belast zijn met bepaalde taken van gerechtelijke politie of bekleed zijn met bepaalde bevoegdheden van gerechtelijke politie. Voorbeelden hiervan zijn de leden van het Hoog Comité van Toezicht en bepaalde leden van het Bestuur der douane en accijnzen.
De opdrachten en bevoegdheden van de hulpagenten van politie zijn nauwkeurig opgenomen in art. 217 van de nieuwe gemeentewet dat stelt dat zij geen enkele andere taak van bestuurlijke of gerechtelijke politie mogen uitoefenen dan de taken die hun werden toegekend inzake politie van het wegverkeer en het toezicht op de naleving van gemeentelijke politieverordeningen. De wet op het politieambt heeft hun geenszins nieuwe taken, opdrachten, bevoegdheden of verantwoordelijkheden willen opleggen en zij zijn niet betrokken bij de verschillende bepalingen waarin de uitdrukking, "politieambtenaar" wordt gebruikt.
Art. M3. 3. KRACHTLIJNEN.
3.1. De naleving en de bescherming van de individuele rechten en vrijheden en de ontwikkeling van de democratische maatschappij zijn altijd de leidraad bij het optreden van de politiediensten en vormen aldus de belangrijkste krachtlijn van het politieambt. De bevoegdheid toegekend aan de politie kan niet worden beschouwd als een doel op zich en moet één van de mogelijke middelen voor de bevoegde overheid blijven om de sociale orde te waarborgen. De politiediensten verzekeren een openbare dienst. Zij staan dus niet enkel...
Pour continuer la lecture
SOLLICITEZ VOTRE ESSAI