Vonnis/arrest, Raad van State, 2024-04-08

RAAD VAN STATE, AFDELING BESTUURSRECHTSPRAAK XIVe KAMER nr. 259.411 van 8 april 2024 in de zaak A. 235.114/XIV-39.110 In zake : het ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-DIMPNA bijgestaan en vertegenwoordigd door advocaat Tom De Gendt kantoor houdend te 3000 Leuven Koning Leopold I-straat 32 bij wie woonplaats wordt gekozen tegen de BELGISCHE STAAT , vertegenwoordigd door de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid bijgestaan en vertegenwoordigd door advocaten Jérôme Sohier en Manoël De Keukelaere kantoor houdend te 1170 Brussel Terhulpsesteenweg 181/24 bij wie woonplaats wordt gekozen -------------------------------------------------------------------------------------------------- I. Voorwerp van het beroep 1. Het beroep, ingesteld op 29 november 2021, strekt tot de nietigverklaring van artikel 11, 1°, van het koninklijk besluit van 26 september 2021 ‘tot wijziging van het koninklijk besluit van 30 oktober 2020 tot vaststelling van de nadere regels voor de toekenning van een uitzonderlijke federale financiële tegemoetkoming aan de ziekenhuizen in het kader van de coronavirus COVID-19 epidemie’ II. Verloop van de rechtspleging 2. De verwerende partij heeft een memorie van antwoord ingediend en de verzoekende partij heeft een memorie van wederantwoord ingediend ECLI:BE:RVSCE:2024:ARR.259.411 XIV-39.110-1/59 Eerste auditeur Frédéric Vanneste heeft een verslag opgesteld De verzoekende partij heeft een verzoek tot voortzetting van het geding en een laatste memorie ingediend. De partijen zijn opgeroepen voor de terechtzitting, die heeft plaatsgevonden op 17 januari 2024. Staatsraad Chantal Bamps heeft verslag uitgebracht. Advocaat Tom De Gendt, die verschijnt voor de verzoekende partij, is gehoord. Eerste auditeur Anja Somers heeft een met dit arrest eensluidend advies gegeven. Er is toepassing gemaakt van de bepalingen op het gebruik der talen, vervat in titel VI, hoofdstuk II, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973. III. Feiten 3.1. Begin maart 2020 wordt België getroffen door de eerste golf van de Coronaviruspandemie. Vanaf zaterdag 14 maart 2020 schorten alle Belgische ziekenhuizen de niet-dringende consultaties, onderzoeken en ingrepen op voor onbepaalde duur. Deze maatregel volgt uit een beslissing van de beheerscel van het Nationaal Crisiscentrum van vrijdag 13 maart 2020. Vanaf dat moment primeert in de ziekenhuizen de zorg voor de met het coronavirus besmette patiënten. Elk ziekenhuis is genoodzaakt snel over te schakelen naar deze nieuwe focus: investeringen worden gemaakt om zoveel mogelijk capaciteit te voorzien om het hoofd te bieden aan de pandemie en het ziekenhuispersoneel wordt op korte termijn herschoold om elders in het ziekenhuis te kunnen worden ingezet. De ECLI:BE:RVSCE:2024:ARR.259.411 XIV-39.110-2/59 gespecialiseerde raadplegingen en niet-dringende medische zorg worden volledig stilgelegd. 3.2. Vanaf de stopzetting van de niet-dringende consultaties, ingrepen en onderzoeken analyseert de verzoekende partij welke personeelsleden niet langer op efficiënte wijze kunnen worden tewerkgesteld binnen het ziekenhuis. Op basis van deze analyse schrijft de verzoekende partij 10 voltijds equivalent-personeelsleden (hierna: VTE-personeelsleden) in het systeem van de tijdelijke werkloosheid in. Het betreft onder meer een aantal verpleegkundigen, kinesitherapeuten, diëtisten en onthaalmedewerkers. 3.3. Op 19 april 2020 wordt het koninklijk besluit nr. 10 ‘voor de toekenning van en de regels voor de verdeling en vereffening van een voorschot aan de ziekenhuizen in het kader van de epidemie door het coronavirus COVID-19’ (hierna: het koninklijk besluit nr. 10) afgekondigd. Op basis van dat koninklijk besluit kent de verwerende partij een voorschot van 1 miljard euro toe aan de algemene ziekenhuizen. Dit bedrag wordt midden april 2020 uitbetaald aan de ziekenhuizen. De (voorlopige) verdeling van dit bedrag wordt volgens artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 10 berekend op basis van het relatieve eigen aandeel van elk ziekenhuis in verhouding tot de totale RIZIV uitgaven van de ziekenhuizen voor het geheel van de activiteiten, zoals gedefinieerd in artikel 2 van het voornoemde koninklijk besluit, op basis van de RIZIV documenten P. Dit wordt aangevuld met het variabele deel van het budget van financiële middelen, de forfaits voor dagziekenhuizen, evenals de geneesmiddelen voor het volledig jaar 2018. 3.4. Op basis van artikel 1/1 van het koninklijk besluit nr. 35 van 24 juni 2020 ‘tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 10 voor de toekenning van en de regels voor de verdeling en vereffening van een voorschot aan de algemene ziekenhuizen in het kader van de epidemie door het coronavirus COVID-19’ (hierna: het koninklijk besluit nr. 35) wordt het tweede voorschot aan de ziekenhuizen toegekend. Het voorschot, dat bestaat uit twee betalingsschijven, bedraagt opnieuw 1 miljard euro. De eerste schijf van 500 miljoen euro wordt ECLI:BE:RVSCE:2024:ARR.259.411 XIV-39.110-3/59 onmiddellijk vrijgemaakt. De tweede schijf van 500 miljoen euro wordt vrijgemaakt vanaf oktober 2020. 3.5. Daaropvolgend wordt het koninklijk besluit van 30 oktober 2020 ‘tot vaststelling van de nadere regels voor de toekenning van een uitzonderlijke federale financiële tegemoetkoming aan de ziekenhuizen in het kader van de coronavirus COVID-19- epidemie’ (hierna: het koninklijk besluit 30 oktober 2020) genomen. Hoofdstuk 7 van het koninklijk besluit van 30 oktober 2020 beschrijft de planning van de berekening en de afrekeningen van de uitzonderlijke federale financiële tegemoetkomingen en de regularisatie van de voorschotten. Artikel 9, § 2, van het voornoemde koninklijk besluit luidt: “Voor de vaststelling per ziekenhuis van de voorlopige afrekening per semester worden de volgende elementen in mindering gebracht: a) de kost van het aantal voltijds equivalent personeelseffectieven voor wie het ziekenhuis beroep deed op het systeem van tijdelijke werkloosheid, à rato van 75.000 euro per jaar-VTE; b) de waarde van de ontvangen goederen indien het ziekenhuis gebruik heeft gemaakt van federale voorraden van persoonlijke beschermingsmiddelen, farmaceutische producten en/of medische hulpmiddelen.” Artikel 9 bepaalt in paragraaf 3 dat de voorlopige afrekeningen per semester, die zullen worden vastgesteld door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (hierna: de FOD VVVL) en het RIZIV, zullen worden overgemaakt aan elk ziekenhuis. In 2023 zal de definitieve afrekening volgen. Artikel 10 van het koninklijk besluit van 30 oktober 2020 luidt: “Art. 10. De definitieve toekenning van de uitzonderlijke federale financiële tegemoetkomingen hangt af van de naleving van de volgende drie voorwaarden die uiterlijk bij de definitieve afrekening zullen worden geverifieerd: 1. Er wordt geen akkoord tot verhoging van de ereloonsupplementen afgesloten; ECLI:BE:RVSCE:2024:ARR.259.411 XIV-39.110-4/59 2. De afdrachtenregeling die in 2020 in het ziekenhuis wordt toegepast, leidt niet tot hogere afdrachten dan die die werden toegepast in 2019; Aan deze twee voorwaarden moet worden voldaan in de periode die aanvangt op 11 maart 2020 en loopt tot het einde van de periode waarin de uitzonderlijke federale financiële tegemoetkomingen van toepassing zijn en uiterlijk tot 31 december 2020. Indien niet aan de twee voorwaarden wordt voldaan, moet het ziekenhuis de op grond van de artikelen 4, 6 en 7 ontvangen bedragen terugbetalen in verhouding tot de geconstateerde overschrijdingen. 3. De ziekenhuizen moeten de FOD VVVL en het RIZIV informatie verstrekken over de wijze waarop zij de toegewezen bedragen hebben gebruikt, en dit volgens een systeem van rapportering dat door de overheid zal worden uitgewerkt.” 3.6. Op 30 oktober 2020 brengt de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen (hierna: de FRZV) een advies uit, waarin onder meer wordt aangegeven: “[…] Momenteel bevinden de ziekenhuizen zich in een tweede golf die een nog grotere uitdaging vormt. Het garanderen van de levensvatbaarheid van de ziekenhuizen via het compenseren van de financiële gevolgen in het kader van de crisis is daarbij cruciaal. De FRZV werkte reeds 3 adviezen uit met de bedoeling om de algemene en psychiatrische ziekenhuizen in staat te stellen om zowel de specifieke extra kosten naar aanleiding van de pandemie (‘meerkosten’), als ook de ‘normale’ kosten die nog steeds doorlopen te dragen, en zo de levensvatbaarheid van de ziekenhuizen te waarborgen, een faillissement binnen ons gezondheidsstelsel te voorkomen en de patiënten te vrijwaren van de factuur van crisis. Eén van de uitgangspunten bij de uitwerking van de adviezen was en is nog steeds redelijkheid: - het vrijwaren van de reguliere werking van ziekenhuizen, via de forfaitaire financiële dekking van de gewoonlijke gemaakte kosten - en van de uitzonderlijke bijkomende kosten gelieerd aan de aanpak van de Covid-19 crisis. - Bij het vergoeden van kosten wordt dubbele financiering vermeden: elke kost wordt 1 keer vergoed, uitgespaarde kosten worden niet vergoed. Vermijden van dubbele financiering De vorige minister, mevrouw [D. B.], bevestigde reeds volgende engagementen: financiering van de meerkosten, garantie van bepaalde budgetten voorzien in de begroting 2020 en compensaties op het vlak van honoraria. Deze beslissing ligt aan de basis van het ontwerp KB over de uitzonderlijke financiering van de ziekenhuizen in het kader van de crisis. De FRZV vernam dat ook het principe van het vermijden van dubbele financiering hierin opgenomen werd. Meer bepaald zou tijdelijke werkloosheid a rato van 75.000 EUR per VTE in mindering gebracht worden van de toegekende uitzonderlijke financiering. De FRZV heeft zich nog niet uitgesproken over de concrete modaliteiten om tijdelijke werkloosheid te verrekenen. De Raad steunt het principe van het vermijden van dubbele financiering, met volgende nuancering:...