Uittreksel uit arrest nr. 135/2019 van 17 oktober 2019 Rolnummer 6713 In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 25 december 2016 « betreffende de verwerking van
Uittreksel uit arrest nr. 135/2019 van 17 oktober 2019
Rolnummer 6713
In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 25 december 2016 « betreffende de verwerking van passagiersgegevens », ingesteld door de vzw « Ligue des Droits de l'Homme ».
Het Grondwettelijk Hof,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest :
-
Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 juli 2017 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 26 juli 2017, heeft de vzw « Ligue des Droits de l'Homme » (thans « Ligue des droits humains »), bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. C. Forget, advocaat bij de balie te Brussel, beroep tot gehele of gedeeltelijke (de artikelen 3, § 1, en 8, § 2, en hoofdstuk 11) vernietiging ingesteld van de wet van 25 december 2016 « betreffende de verwerking van passagiersgegevens » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 januari 2017).
(...)
-
In rechte
(...)
Ten aanzien van de bestreden wet en de context ervan
B.1. Het beroep tot vernietiging, ingesteld door de vzw « Ligue des Droits de l'Homme » (thans « Ligue des droits humains »), is gericht tegen de wet van 25 december 2016 « betreffende de verwerking van passagiersgegevens » (hierna : de wet van 25 december 2016), de vervoerders en reisoperatoren de verplichting oplegt om de passagiersgegevens, de zogenoemde « PNR-gegevens » (Passenger Name Record) door te geven.
B.2.1. Overeenkomstig artikel 2 ervan, zet de wet van 25 december 2016 drie Europese richtlijnen om.
B.2.2. De wet van 25 december 2016 zet vooreerst de richtlijn (EU) 2016/681 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 « over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (« PNR-gegevens ») voor het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen van terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit » (hierna : de « PNR-richtlijn ») om.
De « PNR-richtlijn » voorziet in het verzamelen en doorgeven, door de luchtvaartmaatschappijen, van de persoonsgegevens van passagiers naar of vanuit derde landen om terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit te voorkomen, op te sporen alsook te onderzoeken en te vervolgen. Die richtlijn is van toepassing op de verwerking van de « PNR-gegevens » betreffende de luchtvaart maar, overeenkomstig overweging 33 ervan, sluit zij voor de lidstaten niet de mogelijkheid uit om, krachtens hun nationaal recht, het « PNR-mechanisme » waarin zij voorziet uit te breiden tot andere vervoermiddelen of tot marktdeelnemers die geen luchtvaartmaatschappij zijn. Bovendien kan de « PNR-richtlijn », overeenkomstig artikel 2 ervan, ook worden toegepast op vluchten binnen de EU.
B.2.3. De wet van 25 december 2016 zet eveneens de richtlijn 2004/82/EG van de Raad van 29 april 2004 « betreffende de verplichting voor vervoerders om passagiersgegevens door te geven » (hierna : de « API-richtlijn ») om.
Zij regelt dus het gebruik van passagiersgegevens voor de doelstellingen waarin de richtlijn 2004/82/EG voorziet, waarbij de inhoud van het koninklijk besluit van 11 december 2006 « betreffende de verplichting voor luchtvervoerders om passagiersgegevens door te geven » (hierna : het koninklijk besluit van 11 december 2006) wordt overgenomen.
B.2.4. De wet van 25 december 2016 zet ten slotte, gedeeltelijk, de richtlijn 2010/65/EU van het Europees Parlement en de Raad van 20 oktober 2010 « betreffende meldingsformaliteiten voor schepen die aankomen in en/of vertrekken uit havens van de lidstaten en tot intrekking van Richtlijn 2002/6/EG » om. Die richtlijn heeft tot doel de administratieve procedures die van toepassing zijn op het zeevervoer te vereenvoudigen en te harmoniseren door de algemene invoering van de elektronische overdracht van gegevens en door rationalisering van de meldingsformaliteiten (artikel 1, lid 1).
B.3.1. De wet van 25 december 2016 beoogt « een wettelijk kader te scheppen om de vervoerders van passagiers in verschillende internationale transportsectoren (luchtvervoer, treinverkeer, internationaal wegvervoer en maritiem transport), alsook reisoperatoren, te verplichten de gegevens van hun passagiers door te sturen naar een gegevensbank, beheerd door de FOD Binnenlandse Zaken » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-2069/001, p. 6) :
De verwerking van de passagiersgegevens, het vergelijken ervan met databanken en het aftoetsen ervan aan vooraf bepaalde criteria zijn noodzakelijk om deze modi operandi te ontdekken, om nieuwe trends en fenomenen in kaart te brengen, maar ook om te bepalen welke passagiers aan een nader onderzoek dienen onderworpen te worden, aangezien zij, op basis van het resultaat van de verwerking, kunnen betrokken zijn bij een terroristisch misdrijf, bij vormen van ernstige criminaliteit, bij inbreuken op de openbare orde in het kader van gewelddadige radicalisering en bij activiteiten die de fundamentele belangen van de Staat kunnen bedreigen
[...]
Als omzetting van de Europese Richtlijn over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) voor het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen van terroristische misdrijven en ernstige misdrijven, houdt dit voorontwerp van wet maximaal rekening met alle vastgelegde bepalingen op Europees niveau. Dit is essentieel om een doeltreffende mechanisme voor de verwerking van passagiersgegevens op te zetten dat streeft naar een maximale interoperabiliteit met de passagiers informatie eenheden van de andere lidstaten.
[...]
De analyse van de passagiersgegevens zal uitsluitend worden toevertrouwd aan een Passagiersinformatie-eenheid (PIE), die wordt opgericht binnen de FOD Binnenlandse Zaken en onder meer, onder het functioneel toezicht van een leidend ambtenaar van de PIE zal worden samengesteld uit gedetacheerden van de politiediensten, de Veiligheid van de Staat, de Algemene Directie Inlichtingen en Veiligheid en de Douane (wat betreft de Douane is de verwerking van de passagiersgegevens noodzakelijk met het oog op het opsporen en vervolgen van fraude zoals voorzien in bijlage 2, punt 7 van Richtlijn 2016/681)
(ibid., pp. 5-6).
B.3.2. Het door de « PNR-richtlijn » ingevoerde systeem voor het verzamelen van gegevens vult het systeem voor het verzamelen van gegevens aan dat door de « API-richtlijn » werd gecreëerd, doordat « PNR-gegevens » ruimer zijn dan « API-gegevens » :
De API-gegevens (Advanced Passenger Information), zijn authentieke gegevens. Ze zijn afkomstig uit authentieke documenten (o.a. uit de identiteitskaarten) en zijn voldoende accuraat om een persoon te identificeren. Dit betreffen de gegevens die doorgegeven worden in het kader van de check-in en het instappen. Bij de bestrijding van terrorisme en ernstige criminaliteit is de informatie in de API-gegevens voldoende om bekende terroristen en criminelen met behulp van waarschuwingssystemen te identificeren.
De PNR-gegevens, zijnde de reservatiegegevens, bevatten meer gegevenselementen en zijn sneller beschikbaar dan API-gegevens. Deze gegevenselementen vormen een zeer belangrijk instrument voor het uitvoeren van risicobeoordelingen van personen en het leggen van verbanden tussen bekende en onbekende personen. Ook voor de gerichte opzoekingen bieden de PNR gegevens een zeer belangrijke meerwaarde
(ibid., p. 6-7).
B.3.3. De verplichting om passagiersgegevens door te sturen geldt « voor internationale vluchten, internationale hogesnelheidstreinen, geregeld internationaal busvervoer en maritiem transport zowel naar en vanuit de Europese Unie, als inkomend en uitgaand binnen de Europese Unie » (ibid., p. 7), krachtens de mogelijkheid waarin artikel 2 van de « PNR-richtlijn » voorziet.
De wettelijke verplichting om passagiersgegevens door te sturen geldt overigens niet alleen voor de door de « PNR-richtlijn » beoogde luchtvaartmaatschappijen, maar ook voor de touroperators, krachtens de door de « PNR-richtlijn » geboden mogelijkheid om die verplichting op te leggen aan marktdeelnemers die geen luchtvaartmaatschappij zijn (ibid., p. 8).
Ten aanzien van de omvang van het beroep
B.4.1. Het Hof dient de omvang van het beroep tot vernietiging te bepalen door zich te baseren op de inhoud van het verzoekschrift.
Het Hof kan slechts uitdrukkelijk bestreden wetskrachtige bepalingen vernietigen waartegen middelen worden aangevoerd en, in voorkomend geval, bepalingen die niet worden bestreden maar die onlosmakelijk zijn verbonden met de bepalingen die moeten worden vernietigd.
B.4.2. Hoewel de verzoekende partij, met haar eerste middel, de vernietiging vordert van de volledige wet van 25 december 2016, blijkt uit de uiteenzetting van het middel dat de grieven enkel gericht zijn tegen de artikelen 3, § 2, 4, 9° en 10°, 7 tot 9, 12 tot 16, 18, 24 tot 27, 50 en 51 van de wet van 25 december 2016. Bijgevolg is het beroep tot vernietiging slechts in die mate ontvankelijk.
Het tweede middel, dat in ondergeschikte orde wordt geformuleerd, is gericht tegen de artikelen 3, § 1, 8, § 2, en tegen hoofdstuk 11, dat de artikelen 28 tot 31, van de wet van 25 december 2016 bevat.
B.4.3. Wanneer evenwel uit het nader onderzoek van de middelen zou blijken dat enkel bepaalde onderdelen van de bestreden bepalingen worden bekritiseerd, zal het onderzoek in voorkomend geval tot die onderdelen worden beperkt.
B.5. De bestreden artikelen bepalen :
HOOFDSTUK 2. - Toepassingsgebied
Art. 3. § 1. Deze wet bepaalt de verplichtingen van de vervoerders en de reisoperatoren inzake de doorgifte van gegevens van passagiers van, naar en op doorreis over het nationaal grondgebied.
§ 2. De Koning bepaalt bij een in Ministerraad overlegd besluit, per vervoerssector en voor de reisoperatoren, de passagiersgegevens die moeten worden doorgestuurd en de nadere...
Pour continuer la lecture
SOLLICITEZ VOTRE ESSAI