Jugement/arrêt, Cour constitutionnelle (Cour d'Arbitrage), 2024-11-28

Grondwettelijk Hof
Arrest nr. 142/2024
van 28 november 2024
Rolnummer : 8062
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 8, derde lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof en artikel 219ter van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (aanslagjaren 2015 en 2016), gesteld door het Hof van Beroep te Gent.
Het Grondwettelijk Hof,
samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de rechters Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine Kherbache, Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, Willem Verrijdt, Kattrin Jadin en Magali Plovie, bijgestaan door griffier Nicolas Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter Luc Lavrysen,
wijst na beraad het volgende arrest :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Bij arrest van 13 juni 2023, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11 juli 2023, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. Schendt artikel 8, 3e lid van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof de artikelen 10, 11, 16, en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, geïnterpreteerd in die mate dat deze bepaling toestaat dat de gevolgen van de door het Grondwettelijk Hof vernietigde bepalingen slechts gehandhaafd blijven voor een bepaalde termijn lastens een categorie van personen, met uitsluiting van een andere categorie van personen die zich, in het licht van de doelstelling van de vernietigde bepaling alsook in het licht van de doelstelling van artikel 8, 3e lid van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, in eenzelfde situatie bevonden ?
2. Schendt artikel 219ter WIB 92, waaraan door de handhavingsbeslissing van het Grondwettelijk Hof in haar arrest van 1 maart 2018 (in het arrest 24/2018) tijdelijk geldigheid werd verleend, de artikelen 10, 11, 16 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en artikel 1 van het Eerste
2
Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, wanneer de bepaling zo wordt geïnterpreteerd dat :
- de in dit artikel voorziene afzonderlijke aanslag, zoals gehandhaafd voor de aanslagjaren 2015 en 2016, slechts kan worden gevestigd in hoofde van belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting,
- in het licht van het feit dat de in dit artikel voorziene afzonderlijke aanslag niet kan worden gevestigd in hoofde van belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de belasting van niet-inwoners gelet op het buiten toepassing laten van artikel é, derde lid WIB 92, waaraan door de handhavingsbeslissing van het Grondwettelijk Hof in haar arrest van 1 maart 2018 (in het arrest 24/2018) tijdelijk geldigheid werd verleend, wegens een schending van de vrijheid van vestiging waarvoor de handhavingsbeslissing niet geldt ? ».
Memories en memories van antwoord zijn ingediend door :
- de nv « Volvo Group Belgium », bijgestaan en vertegenwoordigd door mr. Thierry Lauwers, advocaat bij de balie te Gent;
- de Ministerraad, bijgestaan en vertegenwoordigd door mr. Carmenta Decordier en mr. Tine Bricout, advocates bij de balie te Gent.
Bij beschikking van 17 juli 2024 heeft het Hof, na de rechters-verslaggevers Sabine de Bethune en Thierry Giet te hebben gehoord, beslist dat de zaak in staat van wijzen was, dat geen terechtzitting zou worden gehouden, tenzij een partij binnen zeven dagen na ontvangst van de kennisgeving van die beschikking een verzoek om te worden gehoord, zou hebben ingediend, en dat, behoudens zulk een verzoek, de debatten na die termijn zouden worden gesloten en de zaak in beraad zou worden genomen.
Ingevolge het verzoek van een partij om te worden gehoord, heeft het Hof bij beschikking van 25 september 2024 de dag van de terechtzitting bepaald op 23 oktober 2024.
Op de openbare terechtzitting van 23 oktober 2024 :
- zijn verschenen :
. mr. Thierry Lauwers, voor de nv « Volvo Group Belgium »;
. mr. Lukas Asselman, advocaat bij de balie te Gent, loco mr. Carmenta Decordier en mr. Tine Bricout, voor de Ministerraad;
- hebben de rechters-verslaggevers Sabine de Bethune en Thierry Giet verslag uitgebracht;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord;
- is de zaak in beraad genomen.
3
De bepalingen van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof met betrekking tot de rechtspleging en het gebruik van de talen werden toegepast.
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil
Ten aanzien van de nv « Volvo Group Belgium » werd voor het aanslagjaar 2015 een aanslag in de vennootschapsbelasting gevestigd op 3 november 2015 ten belope van 1 056 466,18 euro, waarvan 1 052 467,14 euro betrekking had op de zogenaamde « Fairness Tax » (1 004 831,11 euro afzonderlijke aanslag + 30 144,93 euro crisisbijdrage + 17 491,10 euro verhoging wegens ontoereikende voorafbetalingen).
Voor het aanslagjaar 2016 werd ten aanzien van voormelde vennootschap eveneens een aanslag in de vennootschapsbelasting gevestigd ten belope van 773 573,17 euro, waarvan 769 881,87 euro betrekking had op de zogenaamde « Fairness Tax » (739 142,77 euro afzonderlijke aanslag + 22 174,28 euro crisisbijdrage + 8 564,82 euro verhoging wegens ontoereikende voorafbetalingen).
Tegen voormelde aanslagen heeft de nv « Volvo Group Belgium » bezwaar ingediend bij brieven van 2 mei 2016 (aanslagjaar 2015) en 7 december 2016 (aanslagjaar 2016) waarin zij opwierp dat de « Fairness Tax »
on(grond)wettig was. Na het arrest van het Hof nr. 24/2018 van 1 maart 2018 (ECLI:BE:GHCC:2018:ARR.024), waarbij de artikelen 43 tot 49 en 51, eerste en tweede lid, van de wet van 30 juli 2013 « houdende diverse bepalingen » werden vernietigd, werden de bezwaren verder aangevuld bij brieven van 10 april 2018.
De bezwaren werden door de fiscale administratie afgewezen bij afzonderlijke beslissingen van 9 december 2019. De fiscale administratie wijst in de motivering van haar beslissingen erop dat, niettegenstaande de argumenten van de nv « Volvo Group Belgium » met betrekking tot de on(grond)wettigheid van de « Fairness Tax » werden bijgetreden door het Hof en het Hof van Justitie van de Europese Unie, de bezwaren dienen te worden afgewezen wegens de handhaving van de gevolgen van de vernietigde bepalingen voor de aanslagjaren 2014 tot en met 2018.
Tegen de voormelde belastingaanslagen heeft de nv « Volvo Group Belgium » op 12 februari 2020
vorderingen tot nietigverklaring ingesteld bij de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent. De Rechtbank oordeelde tevens op 4 februari 2022 dat de vorderingen van de nv « Volvo Group Belgium »
ontvankelijk en gegrond zijn. De Rechtbank oordeelde dat de handhaving van de « Fairness Tax » op ingezeten vennootschappen middels de toepassing van artikel 219ter van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
(hierna : het WIB 1992), met uitsluiting van de niet-ingezeten vennootschappen met een Belgische inrichting waarop artikel é, derde lid, van het WIB 1992 van toepassing is, strijdig is met de vrijheid van vestiging. De Rechtbank oordeelde dat uit het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 17 mei 2017 in zake X
t. Ministerraad (C-68/15, ECLI:EU:C:2017:379) kan worden afgeleid dat artikel é, derde lid, van het WIB 1992
de vrijheid van vestiging schendt en derhalve niet kan worden toegepast. Aangezien artikel é, derde lid, van het WIB 1992 niet kan worden toegepast, worden niet-ingezeten vennootschappen met een Belgische inrichting volgens de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent, gunstiger behandeld dan ingezeten vennootschappen zoals in casu de nv « Volvo Group Belgium », hetgeen volgens de Rechtbank, gelet op de beslissing van het Grondwettelijk Hof om de vernietigde bepalingen te handhaven, leidt tot een schending van de vrijheid van vestiging. Volgens de Rechtbank zijn de door het Hof aangehaalde redenen om de gevolgen van de vernietigde bepalingen te handhaven wegens het gebrek aan verduidelijking ervan geen redenen van dwingend belang die de belemmering van de vrijheid van vestiging kunnen verantwoorden.
De Belgische Staat (in casu de Federale Overheidsdienst Financiën) heeft op 11 maart 2022 bij het Hof van Beroep te Gent hoger beroep ingesteld tegen het voormelde vonnis van 4 februari 2022.
Voor het Hof van Beroep te Gent is er discussie gerezen over het verschuldigd zijn van de belasting (of de terugbetaling ervan), gelet op de handhaving, door het Grondwettelijk Hof bij zijn voormelde arrest nr. 24/2018, van de gevolgen van de vernietigde bepalingen van de « Fairness Tax » voor onder meer de aanslagjaren 2015 en 2016.
De nv « Volvo Group Belgium » heeft ter zake opgeworpen dat de blijvende toepassing van de « Fairness Tax », ingevolge de voormelde handhavingsbeslissing, ten aanzien van Belgische dochtervennootschappen van niet-ingezeten vennootschappen leidt tot een discriminatie in zoverre die blijvende toepassing niet zou gelden voor Belgische inrichtingen van niet-ingezeten vennootschappen, hetgeen ook een schending van de vrijheid van
4
vestiging en het eigendomsrecht met zich zou meebrengen. De « Fairness Tax » zou in dat geval de niet-ingezeten vennootschappen verhinderen om vrijelijk de rechtsvorm te kiezen voor de uitoefening van hun activiteiten in België, daar ze verschillend worden behandeld naargelang ze hun activiteit in België uitoefenen via een vaste inrichting dan wel via een dochtervennootschap. De niet-toepassing van de (handhaving van de) « Fairness Tax »
ten aanzien van Belgische inrichtingen van niet-ingezeten vennootschappen zou ertoe leiden dat inrichtingen van buitenlandse vennootschappen gunstiger worden behandeld dan dochtervennootschappen van buitenlandse vennootschappen. Zij voert nog aan dat haar rechtmatige verwachtingen werden ontnomen, en dit op...